Βιβλιοπαρουσίαση

γράφει ο Λεφτέρης Μονοκρούσος

Ζιάνγκ Ρονγκ, Το τοτέμ του λύκου

μετάφραση: Χρύσα Μπανιά,

Εκδόσεις Ψυχογιός

σελ. 681,  2008

 

Mark Powlands, Ο φιλόσοφος και ο λύκος

μετάφραση: Ελένη Βαχλιώτη,

Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου

σελ. 277,  2010

—————————————————————————————————————————————————-

Τα δύο πολύ ενδιαφέροντα βιβλία που παρουσιάζουμε έχουν ένα κοινό κεντρικό «πρόσωπο». Ένα παρεξηγημένο και συκοφαντημένο ζώο, τον ατίθασο και υπερήφανο λύκο.

Ένα ζώο που πολύ κυνηγήθηκε. Σε πολλά μέρη έχει εξαφανιστεί, ενώ σε άλλα έχουν μείνει ελάχιστοι λύκοι, με προφανές αποτέλεσμα τη σοβαρή διαταραχή της ισορροπίας της Φύσης.

Οι άνθρωποι από τα πολύ παλιά χρόνια, με μεγάλη ευκολία του κόλλησαν το χαρακτηρισμό του κακού. Σε πόσες ιστορίες και παραμύθια δεν έχουμε ακούσει τάχα για τον κακό λύκο;

Έτσι τα δύο αυτά βιβλία έρχονται την κατάλληλη στιγμή. Ν’ αποκαταστήσουν το κακό όνομα των λύκων και ν’ αποδώσουν δικαιοσύνη.

Μέσα από την προσωπική εμπειρία των συγγραφέων και τη συμβίωσή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα με το πανέμορφο και δυναμικό αυτό ζώο, γνωρίζουμε ένα άλλο πλάσμα, που δρα και κινείται σαν αναπόσπαστο κομμάτι της Φύσης, που δεν παραδίνεται, που ξέρει να επιβιώνει είτε μόνος είτε σαν μέλος της αγέλης και στις πιο αντίξοες συνθήκες.

Ο Ζιάνγκ Ρονγκ (ψευδώνυμο του Λου Τζιανμίν), ο συγγραφέας του «Τοτέμ του λύκου», γεννήθηκε το 1946 στο Πεκίνο. Είναι καθηγητής Πανεπιστημίου, αν και δεν του επιτρέπουν να διδάξει, λόγω της ενεργητικής συμμετοχής του στην εξέγερση της Τιεν Αν Μεν. Επίσης φυλακίστηκε για δύο χρόνια για τον ίδιο λόγο. Αυτό είναι το πρώτο του βιβλίο – προϊόν της εμπειρίας του την περίοδο της περίφημης «Πολιτιστικής Επανάστασης» του Μάο, όταν στάλθηκε «εθελοντικά» σε απομακρυσμένη περιοχή της Μογγολίας – και είχε τεράστια επιτυχία όχι μόνο στην Κίνα (ξεπέρασε τα είκοσι εκατομμύρια αντίτυπα), αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Το «Τοτέμ του λύκου» μπορεί να διαβαστεί και να ιδωθεί από διάφορες πλευρές. Μία από αυτές είναι η σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Πού μπορεί να οδηγήσει η καταστροφική και άφρων συμπεριφορά του ανθρώπου. Πώς αυτή η στάση μπορεί εύκολα να γίνει μπούμερανγκ για τον ίδιο και το περιβάλλον του.

Άλλη πλευρά έχει να κάνει με το δογματισμό και φανατισμό μερίδας των υπευθύνων και τις ολέθριες συνέπειες που μπορούν να έχουν στη ζωή χιλιάδων ανθρώπων και ζώων.

Τα πιο συγκλονιστικά κεφάλαια όμως είναι, κατά τη γνώμη μου, αυτά που καταπιάνονται με τις συνεχείς προσπάθειες των ανθρώπων για επιβίωση μέσα σ’ ένα σκληρό και αφιλόξενο περιβάλλον· τη συνεχή μάχη του ατόμου με τα στοιχεία της φύσης, που δίνονται με εξαιρετική δύναμη και ρεαλισμό.

Όμως η πιο γοητευτική και όμορφη πλευρά του εξαιρετικού αυτού βιβλίου είναι η σχέση του πρωταγωνιστή με το λυκόπουλο, όπου αναδεικνύεται η ανεξάρτητη πλευρά του ανυπότακτου μικρού λύκου. Ένα συγκλονιστικό μάθημα ελευθερίας.

«Ο Τσεν κατάλαβε ότι προτιμούσε να υπομείνει τον πόνο και την αλυσίδα παρά να συρθεί σαν σκυλί. Η αντίστασή του έδειχνε τη θεμελιώδη διαφορά ανάμεσα στους λύκους και τα σκυλιά ή μάλλον ανάμεσα στους λύκους και τα άλλα ζώα, αλλά και στους περισσότερους ανθρώπους. Κανένας λύκος δεν θα παραδινόταν ποτέ στους ανθρώπους» (σελ. 605).

Για το βιβλίο «Το τοτέμ του λύκου» γράφει ο Αντριέν Κλάρισον (βιβλιοκριτικός διεθνούς κύρους): «Αυτό το αριστοτεχνικό έργο είναι ένας παθιασμένος στοχασμός γύρω από τις σύνθετες σχέσεις ανάμεσα στους νομάδες και τους (γεωργούς) αποίκους, στα ζώα και τον άνθρωπο, στη φύση και τον πολιτισμό. Η αφήγηση είναι συγχρόνως ελεύθερη και σφικτά δομημένη, ενώ είναι πλούσια σε λεπτομέρειες που προκαλούν τον αναγνώστη και ερεθίζουν τη φαντασία του. Ένα μοναδικό και αξέχαστο βιβλίο».

Το βέβαιο είναι ότι θα λατρέψετε το ατίθασο λυκόπουλο και θα ζηλέψετε την εμμονή του για ελευθερία.

Το δεύτερο βιβλίο αυτής της παρουσίασής μας είναι «Ο φιλόσοφος και ο λύκος» του Μαρκ Ρόουλαντς. Και αυτό το βιβλίο βασίζεται σε πραγματική ιστορία. Ο συγγραφέας και καθηγητής φιλοσοφίας έζησε για 11 χρόνια με ένα λύκο και περιγράφει με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο, είναι αλήθεια, τις εμπειρίες του από την κοινή συμβίωσή τους. Τι έμαθε, σε ποιες σκέψεις και συμπεράσματα τον έστρεψε η συμπεριφορά αυτού του υπέροχου ζώου.

Την άδολη και ειλικρινή αγάπη του Μπρένιν (το όνομα του λύκου που σημαίνει βασιλιάς στα ουαλικά) χωρίς υπολογισμούς ή εξαπάτηση ή το να ζεις και ν’ απολαμβάνεις το σήμερα. Ή, ακόμα και κυρίως, το ανυπότακτο και μαχητικό του πνεύμα.

Και όλα αυτά διανθισμένα με τις σκέψεις μεγάλων φιλοσόφων (Αριστοτέλη, Σαρτρ, Νίτσε, Καντ, Χάνα Αρέντ κ.ά.) για όλες σχεδόν τις εκδηλώσεις της ζωής με εξαιρετικά κατανοητό τρόπο.

«Ξέρει ότι πρώτα έρχεται η αφοσίωση. Την πίστη και την αφοσίωση πρέπει να σεβόμαστε με οποιοδήποτε κόστος. Οι υπολογισμοί και τα συμβόλαια έρχονται δεύτερα. Τότε που ο πίθηκος μέσα μας έχει νικήσει τον λύκο» (σε. 161).

Το βιβλίο επίσης δεν παύει να μας θυμίζει το αυτονόητο, που όμως συνεχώς ξεχνάμε: ότι και τα ζώα, σαν όντα της Φύσης, έχουν και αυτά δικαιώματα και λόγο ύπαρξης.

Μας οδηγεί αβίαστα στην άποψη ότι δεν πρέπει να τ’ αντιμετωπίζουμε ανθρωποκεντρικά αλλά σαν αυθύπαρκτες οντότητες, με τη δική τους προσωπικότητα και τον αναγκαίο ζωτικό χώρο τους.

Ποιος αλήθεια θα έχει αντίρρηση στο γεγονός ότι ο άνθρωπος δείχνει το χαρακτήρα του και από τον τρόπο που φέρεται στους αδύναμους (παιδιά, γέρους, άρρωστους, ζώα κ.ά.) στον περίγυρό του;

«Όταν βλέπουν τα σκούρα οι άνθρωποι στρέφονται στον Θεό. Εγώ όταν βλέπω τα σκούρα σκέφτομαι ένα κουταβάκι λύκου, που γρυλίζει απειλητικά και προκαλεί το πιτ-μπουλ που το έχει καρφώσει στο έδαφος» (σελ. 133).

Από κουτάβι ακόμα το εξαιρετικό αυτό ζώο είναι ένας μαχητής.

Και τα δύο βιβλία διαβάζονται απνευστί, με ευχαρίστηση, αλλά και ανοίγουν νέους ορίζοντες στη σκέψη και τη ματιά μας για τη Φύση και τη θέση μας μέσα σ’ αυτήν.

«Γιατί αγαπάμε τους σκύλους μας; Μήπως γιατί αγγίζουν ένα παλαιότερο εαυτό που χάσαμε όταν γίναμε πίθηκοι; Τον λύκο που ήμασταν κάποτε» (σελ. 161).

Advertisement