Φιλουμένα Μαρτουράνο από το Θεατρικό της ΟΤΟΕ

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Εντουάρντο ντε Φιλίππο

«ΦΙΛΟΥΜΕΝΑ ΜΑΡΤΟΥΡΑΝΟ»

Θέατρο “Προσκήνιο”, Στουρνάρη & Καπνοκοπτηρίου

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΟΤΟΕ

Η θεατρική ομάδα της ΟΤΟΕ επέλεξε φέτος να ανεβάσει, στο θέατρο «Προσκήνιο», το θεατρικό έργο του Εντουάρντο ντε Φιλίππο «Φιλουμένα Μαρτουράνο» σε μετάφραση της Ρίτας Μπούμη-Παπά. Η σκηνοθεσία είναι της Ελένης Φίλιππα. Βοηθός σκηνοθέτη: Χρυσούλα Σκουρλέτη. Σκηνικά-Κοστούμια: Κούλα Γαλιώνη. Μουσική: Ιάκωβος Δρόσος. Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης

Παίζουν: Μιχάλης Σκυριανός, Γιάννης Τζίτζης, Αμερινή Γεωργοπούλου, Ελένη Καραγιάννη, Παντελής Συρμάνογλου, Τάσος Τασσόπουλος, Ιφιγένεια Γιαννοπούλου, Δήμητρα Μπακόλα, Δήμητρα Πλαμάδα, Τάσος Τασσόπουλος, Παντελής Συρμάνογλου, Κώστας Τσισκάκης, Αντώνης Τσέος, Φώτης Ηλιόπουλος, Βάσω Γιαννοπούλου, Άννα Κουράκου.

Ο Εντουάρντο ντε Φίλιππο (1900-1984) υπήρξε θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, ποιητής, ηθοποιός και σκηνοθέτης. Η «Φιλουμένα Μαρτουράνο» θεωρείται το σημαντικότερο και πιο ώριμο θεατρικό έργο του. Έχει παιχτεί σε περισσότερες από 100 χώρες με πολύ μεγάλη επιτυχία, ενώ στη μεγάλη οθόνη το μετέφερε ο Βιτόριο Ντε Σίκα με τη Σοφία Λόρεν και το Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι.

Έργο βαθιά ανθρώπινο, γραμμένο το 1946, σε μια εποχή δηλαδή θεμελιακών κοινωνικών ανακατατάξεων, παρουσιάζει μια απλή ιστορία της οποίας η πλοκή, σοφά δομημένη, ξεπερνά τα όρια της ηθογραφικής εικονογράφησης και, με λιτή και ταυτόχρονα ποιητική γραφή, οδηγεί σε πολλαπλές αναγνώσεις.

Αντιγράφουμε από το πρόγραμμα της παράστασης : Πρόκειται για την ιστορία της Φιλουμένας, μιας βασανισμένης γυναίκας που ξεκίνησε ως πόρνη και κατέληξε ερωμένη του πλούσιου Ντομένικο Σοριάνο. Μετά από 25 χρόνια συμβίωσης, του ζητά να την παντρευτεί και ταυτόχρονα του αποκαλύπτει ότι έχει τρεις γιους. Ένας από αυτούς είναι καρπός της δικής τους σχέσης από παλιά. Η απλή αγράμματη γυναίκα που θέλει να δημιουργήσει μια οικογένεια για τα παιδιά της, έρχεται σε σύγκρουση με την αλαζονεία και τον εγωισμό του πλούσιου Ντομένικο. Αρνείται να του αποκαλύψει ποιος από τους τρεις γιους της είναι δικός του, γιατί, όπως του λέει: «Τι σου κοστίζει να τ΄αγαπήσεις και τα τρία; Τα παιδιά είναι παιδιά, Ντομένικο. Κι είναι όλα ίδια!».

Η Ελένη Φίλιππα ενορχήστρωσε μια παράσταση λειτουργική, με αρμονική συνοχή και υφολογική ομοιογένεια. Πέτυχε την αβίαστη συμβίωση ιλαρού και δραματικού στοιχείου. Ζωντάνεψε το μικρόκοσμο του συγγραφέα τοποθετώντας τη δράση στην εποχή ακριβώς στην οποία γράφτηκε το έργο, χωρίς περιττές αναγωγές στα καθ’ ημάς. Δεν ανέτρεξε σε λαϊκίστικα τεχνάσματα, σε τηλεοπτικές αναφορές ή σε άλλες ευκολίες. Έστησε μια αυθεντικά λαϊκή παράσταση αναδεικνύοντας με καθαρότητα την αμεσότητα, τη διαχρονικότητα και το σπινθηροβόλο πνεύμα του θεατρικού λόγου.

Οι ηθοποιοί ερμήνευσαν τους ρόλους τους με σκηνική ωριμότητα. Η συλλογική προσπάθεια είναι εμφανής. Απόλυτα συντονισμένοι, έδωσαν ένα αποτέλεσμα υψηλού επιπέδου

Ο Μιχάλης Σκυριανός περιέγραψε με αδρές πινελιές την προσωπικότητα του Ντομένικο Σοριάνο. Στο πρώτο μέρος του έργου η ερμηνεία του αναλύει το λεπτομερές ψυχογράφημα του τυπικά εξουσιαστικού χαρακτήρα. Η παρουσία του είναι μια διαρκής επίδειξη ισχύος απέναντι στη σπαράσσουσα Φιλουμένα. Με τις υστερικές εξάρσεις του, την παγερή ακαμψία στο βλέμμα του, τις σπασμωδικές κινήσεις του, το κυριαρχικό ύφος του, πετυχαίνει να γίνει απολύτως αντιπαθής. Στο δεύτερο μέρος η χροιά της φωνής του αλλάζει ριζικά, οι κινήσεις του γίνονται αργές, ήρεμες, και το ύφος του -αδιόρατα φοβισμένο, παρακλητικό, συμβιβαστικό- υπηρετεί εύγλωττα το διφορούμενο μήνυμα του έργου: επιθυμεί πραγματικά, ή αναγκάζεται να παντρευτεί τη Φιλουμένα, εφόσον και ο ίδιος ομολογεί ότι είναι πρακτικά – όχι μόνο συναισθηματικά – εξαρτημένος απ΄ αυτήν;

H Αμερινή Γεωργοπούλου έπλασε μια Φιλουμένα γήινη, με βάθος κι εσωτερικότητα. Ο χαμηλότονος υποκριτικός της κώδικας έδωσε μέτρο στο ρόλο, εξισορροπώντας αβίαστα ανάμεσα στη σάτιρα και τη συγκινησιακή φόρτιση. Αποτέλεσε τον ισχυρό συνδετικό κρίκο της παράστασης. Η φυσικότητά της, η καλή της άρθρωση, η άριστη διαχείριση του σκηνικού χρόνου, οι εύγλωττες παύσεις της, τα συγκρατημένα, γεμάτα δραματική ένταση ξεσπάσματά της, χάρισαν στην ερμηνεία της υψηλή ποιότητα. Πειθάρχησε με εντυπωσιακή ευκολία στις εναλλαγές του χαρακτήρα που υποδύθηκε. Η Φιλουμένα του πρώτου μέρους , η συμβιβασμένη, η αναγκασμένη να χρησιμοποιεί τεχνάσματα – όπως η ψεύτικη αρρώστια – για να πετύχει τους σκοπούς της, έδωσε τη θέση της στη δικαιωμένη Φιλουμένα του δεύτερου μέρους την οποία η Γεωργοπούλου απέδωσε με μια ελαφρά κούραση, μια υφέρπουσα θλίψη, καταδεικνύοντας ότι η τόσο επίπονη ανατροπή δε δικαιολογεί θριάμβους, ότι οι αξιόλογοι άνθρωποι δεν επαίρονται για την κατάκτηση κενών τίτλων. Βεβαιώνει με υποκριτική δεινότητα το κοινό ότι επιδίωξε τη νίκη, τον πολυπόθητο γάμο δηλαδή, όχι για το δικό της βόλεμα, αλλά για τη νομιμοποίηση των παιδιών της.

Οι ηθοποιοί που απέδωσαν τους υπόλοιπους χαρακτήρες, υποστήριξαν με επιτυχία το θεατρικό κείμενο. Υπηρέτησαν τους ρόλους τους με συνέπεια, μπρίο, χιούμορ και δραματική δύναμη. Πιστοί στη σκηνοθετική γραμμή, δεν έπεσαν στην παγίδα του γκροτέσκου, δεν υιοθέτησαν μούτες και μανιερίστικους ακροβατισμούς. Σχεδίασαν με ευχέρεια, γλαφυρά αλλά λιτά τους λαϊκούς τύπους που υποδύθηκαν, οριοθετώντας παραστατικά τον κοινωνικό περίγυρο που καθόρισε τις σχέσεις των πρωταγωνιστών. Χαρακτηριστική περίπτωση η Άννα Κουράκου. Με υποδειγματική σκηνική άνεση και αξιοπρόσεκτο έλεγχο στα εκφραστικά της μέσα, με νεύρο και σιγουριά, σε λίγα μόνο λεπτά, έπεισε το κοινό για το ότι στη σκηνή βρίσκεται μια ταλαιπωρημένη από την πελάτισσά της μοδίστρα.

Το σκηνικό στο οποίο εκτυλίσσεται το έργο είναι το τυπικά αστικό σαλόνι, η βιτρίνα όπου οι ανθρώπινες σχέσεις εκτίθενται καλυμμένες με την «καλή» τους φορεσιά. Σηματοδοτεί ένα από τους βασικούς υπαινιγμούς του έργου: ότι τα φαινόμενα απατούν, ότι το ωραίο εξωτερικό περίβλημα δεν καλύπτει απαραίτητα ένα εξίσου όμορφο εσωτερικό. Ο κύριος είναι ένας ανόητος εγωιστής, η πόρνη ένας όχι τυπικά αλλά ουσιαστικά ηθικός άνθρωπος.

Η ατμόσφαιρα της εποχής και η κοινωνική τάξη στην οποία ανήκουν οι ήρωες σχολιάζονται εύστοχα από τα καλαίσθητα κοστούμια των ηθοποιών. Τα νοσταλγικά ναπολιτάνικα τραγούδια που ντύνουν ηχητικά το έργο τονίζουν την αγάπη του ντε Φιλίππο για την πατρίδα του, τη Νάπολη, στη διάλεκτο της οποίας γράφει τα έργα του.

Οι συντελεστές της παράστασης είναι ερασιτέχνες. Το αποτέλεσμα της προσπάθειάς τους όμως θα το ζήλευαν πολλοί επαγγελματικοί θίασοι. Πρόκειται για μια άρτια θεατρική δουλειά που τη συνιστούμε ανεπιφύλακτα, και βέβαια όχι μόνο σε συναδέλφους τραπεζικούς.

Βιβή Τουρόγιαννη

Advertisement